KOOPERATİF DENETÇİLERİ DİKKAT(!) SUÇ İŞLİYORSUNUZ…

 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu’nda denetçilerle ilgili görev ve sorumluluklar 65, 66, 67 ve 68. maddelerinde düzenlenmiştir.

65. maddesinde, “Denetçiler, genel kurul namına kooperatifin bütün işlem ve hesaplarını tetkik eder” şeklinde genel bir tabir kullanılmıştır.

66. maddesinde ise denetçilerin görevleri ayrıntılı olarak belirtilmiştir. Buna göre “Denetçiler, işletme hesabı ile bilançonun defterlerle uygunluk halinde bulunup bulunmadığını, defterlerin düzenli bir surette tutulup tutulmadığını ve işletmenin neticeleriyle mameleki hakkında uyulması gerekli olan hükümlere göre işlem yapılıp yapılmadığını incelemekle, yükümlüdürler. Ortakları şahsen sorumlu veya ek ödeme ile yükümlü olan kooperatiflerde denetçiler, ortaklar listesinin usulüne uygun olarak tutulup tutulmadığını da incelemek zorundadırlar.”

67. maddesine göre “ Denetçiler her yıl yazılı bir raporla beraber tekliflerini genel kurula sunmaya mecburdurlar.”
 Denetçiler, görevleri çerçevesinde işlerin yürütülmesinde gördükleri noksanlıkları, kanun veya anasözleşmeye aykırı hareketleri bundan sorumlu olanların bağlı bulundukları organa ve gerekli hallerde aynı zamanda genel kurula haber vermekle yükümlüdürler.

68. madde gereğince, Denetçiler görevleri sırasında öğrendikleri ve açıklanmasında kooperatifin veya ortakların şahısları için zarar umulan hususları kooperatif ortaklarına ve üçüncü şahıslara açıklayamazlar.

Eğer Kooperatifler Kanununda denetçilerin görev ve sorumluluklarını bunlardan ibaret sanıyorsanız çok yanılıyorsunuz.

Şimdi bu da nereden çıktı derseniz, aynı kanunun 56.maddesine bir göz atalım. Bu maddenin ikinci fıkrasında denetçilere yönetim kurulu üyeleri hakkında hafiyelik yapma mecburiyeti getirilmiştir.

56.Maddenin 1.fıkrasının 2.bendinde, kooperatif yönetim kurulu üyelerinin aynı türden başka bir kooperatifin yönetim kurulu üyesi olmayacağı hüküm altına alınmıştır. Ancak ceza maddelerinde bu kurala aykırı hareket eden yönetim kurulu üyeleri için herhangi bir yaptırım bulunmamaktadır. Yani yönetim kurulu üyeleri için bu yasaklama sadece sözde kalmaktadır. 

Ama sizin denetçisi olduğunuz kooperatifin bir yönetim kurulu üyesi, yönetim kuruluna seçilmeden önce aynı türden başka bir kooperatifin de yönetim kurulu üyesi ise veya sonradan aynı türde başka bir kooperatifin yönetim kurulu üyeliğine seçilmiş ise ve sizin de bundan haberiniz yoksa kendinizi hakim karşısında bulmanız işten bile değil. 

Yani kooperatifin yönetim kurulu üyesi 56/1.2. maddesine aykırı davranarak suç işlerse, bundan dolayı kendisi hiçbir cezaya muhatap olmaz, onun yerine denetçiler o yönetim kurulu üyesinin bu durumunu araştırmadıkları için yargılanıp, ceza alabilirler.

56.maddenin 2.fıkrasında Üyelik şartları denetçiler tarafından araştırılır. denilmektedir. İşte bu maddede denetçilere hafiyelik görevi yüklenmiştir. Denetçiler yönetim kurulu üyelerinin gerekli şartları taşıyıp taşımadıklarını araştırmazlarsa, 1163 sayılı kanunun Ek madde 2/3’e göre fiilin önem ve mahiyetine göre bir aydan altı aya kadar hapis ve ellibin liradan beşyüzbin liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılırlar.

Peki, denetçi yönetim kurulu üyesinin aynı türden başka bir kooperatifin yönetim kurulunda da yer alıp almadığını nasıl araştıracak ve sorumluluktan nasıl kurtulacak?

- Birinci seçenek, bu konuda Ticaret Sicili Memurluğundan yazılı olarak bilgi almak olabilir.

  Ticaret Sicili Memurluğunun size vereceği bilgi o gün itibarıyla olacaktır. Eğer Yönetim kurulu üyesi sizin Ticaret Sicilinden bilgi istediğiniz tarihten sonra başka bir kooperatifin yönetimine seçilmişse ve size haber vermemiş ise bu yöntem pek işe yaramayacaktır.

- İkincisi ise kooperatifin genel kurulunu müteakip, seçilen yönetim kurulu üyelerinden, aynı türden başka bir kooperatifin yönetim kurulunda yer almadıklarına ve bu tarihten sonra başka bir kooperatifin yönetim kuruluna seçildikleri takdirde denetçilere bilgi vereceklerine ilişkin yazılı beyan ve taahhüt almaktır.

  En azından yönetim kurulu üyesi sonradan aynı türde başka bir kooperatifin yönetim kuruluna seçilip de denetçilere haber vermese bile, daha önceden almış olduğu beyan ve taahhüt belgesi denetçiyi cezai sorumluluktan kurtarır. Zira denetçi konuyu araştırmış ve önlemini almış, kanuna göre üyelik şartlarını araştırmış, ancak yönetici tarafından yanıltılmış olur.
 
      - Üçüncü seçenek ise 1163 sayılı kanunun 56/2. maddesinin değiştirilerek, yöneticilerin kanuna aykırı hareketlerinden denetçilerin değil, kendilerinin sorumlu olmalarını sağlamaktır.

                                                                                           Yaşar ASLAN

                                                                                      Serbest Muhasebeci Mali Müşavir